Evlilik birliğinin sarsılması

TÜİK verilerine göre ülkemizde 2021 yılında evlenen çiftlerin sayısı 561 bin 710 olmakla beraber 2021 yılında boşanan çiftlerin sayısı 174 bin 85’tir. Karaman’da boşanan çift sayısı 2019 yılında 617, 2020 yılında 428, 2021 yılında ise 663 olmuştur. Ülkemizde, 2021 yılında boşanan çiftlerin 169 bin 39’u genel boşanma nedeni olan evlilik birliğinin sarsılmasına dayalı olarak boşanmışlardır.

Türk Hukuk Sisteminde boşanma nedenleri genel ve özel boşanma nedenleri başlığı altında sınıflandırılmıştır. Özel boşanma nedenleri tahdidi şekilde; zina, hayata kast, pek kötü veya onur kırıcı davranış, suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme, terk ve akıl hastalığı olarak düzenlenmiştir. Genel boşanma nedeni olarak ise evlilik birliğinin sarsılmasına dayalı boşanma nedeni kabul edilmiş ve Türk Medeni Kanununun 166. Maddesinde düzenlenmiştir.

TMK m. 166/1-2’de “ Evlilik birliği, ortak hayatı sürdürmeleri kendilerinden beklenmeyecek derecede temelinden sarsılmış olursa, eşlerden her biri boşanma davası açabilir. Yukarıdaki fıkrada belirtilen hâllerde, davacının kusuru daha ağır ise, davalının açılan davaya itiraz hakkı vardır. Bununla beraber bu itiraz, hakkın kötüye kullanılması niteliğinde ise ve evlilik birliğinin devamında davalı ve çocuklar bakımından korunmaya değer bir yarar kalmamışsa boşanmaya karar verilebilir...” düzenlemesi mevcuttur.

TMK m. 166 hükmü gereğince genel boşanma nedeniyle boşanmaya karar verilebilmesi için iki şartın gerçekleşmiş olması gerekmektedir. Bu şartların birincisi evlilik birliğinin temelinden sarsılmış olması ve diğeri ise ortak hayatın çekilmez hale gelmiş bulunmasıdır.

Türk Medeni Kanunda, evlilik birliğini temelinden sarsarak ortak hayatı çekilmez hale getiren olaylar, sınırlı olarak sayılmamakla beraber genel kural belirlenerek uygulamada esneklik sağlanmıştır. TMK m. 166/1-2 hükmünün uygulanmasında her olayın somut özelliklerinin nazara alınması gerektiğinden hakime geniş bir takdir yetkisi tanınmıştır.

Eşler mutlu bir evlilik birliğinin tesisi ve devamı için gereken çabayı ve özeni göstermekle karşılıklı bir şekilde yükümlüdürler. Bu yükümlülük TMK m. 185’de “Evlenmeyle eşler arasında evlilik birliği kurulmuş olur. Eşler, bu birliğin mutluluğunu elbirliğiyle sağlamak ve çocukların bakımına, eğitim ve gözetimine beraberce özen göstermekle yükümlüdürler. Eşler birlikte yaşamak, birbirine sadık kalmak ve yardımcı olmak zorundadırlar.” Şeklinde ifade edilmiştir. Evlilik birliğinin temelinden sarsılması sebebine dayalı boşanma nedenlerini; fikri ve ruhi uyumsuzluk, sadakat yükümlülüğünün ihlali, evlilik birliğinin getirdiği sorumluluklara aykırı davranışlar ve benzeri başlıklar altında sınıflandırabiliriz.

Genel boşanma nedeninin somut bazı görünümleri şunlardır;

1. Fiziksel şiddet, tehdit,
2. Eşe hakaret edilmesi, sevilmediğinin söylenmesi,
3. Eşin küçümsenmesi, başkaları önünde küçük düşürülmesi,
4. Eşin zamanının çoğunu internet ve sosyal medyada geçirmesi,
5. Eski eş ile görüşmeye devam edilmesi, güven sarsıcı davranışlar,
6. Tarafların birbirine karşı ilgisiz, lakayt ve kaba davranmaları,
7. Aşırı kıskançlık,
8. Eşin hastalığıyla ilgilenmemek,
9. Akrabaların evliliğe yaptığı müdahaleye sessiz kalınması,

Yukarıda kısaca sayılan nedenler haricinde de fiziksel, duygusal, ekonomik sebeplerden kaynaklanan ve birbirinden farklı birçok olay evlilik birliğinin temelinden sarsılmasına dayalı boşanma davasının konusunu oluşturmaktadır.

Boşanma davası ile birlikte boşanmanın ferisi niteliğinde olan nafaka, velayet ve maddi-manevi tazminat talepleri de ileri sürülmektedir. Devam yazımızda ise boşanmanın ferisi niteliğinde olan konular incelenecektir.

Av. M. Talha SOYDOĞAN