Karaman ve Eğitim

“ Karamanoğulları deyince aklınıza ne geliyor” diye vatandaşa sorduğunuzda, sayısız farklı cevaplar alabilirsiniz. Benim aklıma ilk gelen eğitimdir.

Karaman Osmanlı Devletinde ve Karamanoğlu döneminde bir eğitim yuvası olmuştu. Özellikle Osmanlı döneminde yaygın eğitim kurumları; her yaştan ve eğitim seviyesinden kişinin kendi isteği ile gidip eğitim aldığı kurumlar olup buralara devam mecburiyeti yoktu. Bunlar, günümüzde uygulanmaya çalışılan “Hayat Boyu Öğrenme” modelinin klasik dönemdeki bir versiyonu gibiydi. Medreseleri kenara koyarsak bir nevi “Halk Eğitim Merkezi” işlevi gören bu kurumlar cami/mescit, tekke/zaviye, imarethane, kütüphane, muvakkithane ve türbelerdi.

Ermenek Tol Medrese (1339) ve Karaman Hatuniye Medrese (1381-1382), Karamanoğullarının ilime, bilime ve eğitime verdiği önemin bir göstergesidir. Medreseler yüksek öğretimi gerçekleştiren müesseselerdi. Avrupa daha rönesans çağına girmeden, Anadolu'da müderrisler, yani o zamanki profesörler, talebelerine hem dini hem dünyevi dersler verirlerdi. Bu medrese eğitim sistemi Vezir Nizâmülmülk sayesinde Selçuklu döneminde zirve yapmıştır.

Tarihçi Prof. Dr. İsmail Çiftçioğlu, Karamanoğullarının kendilerini Selçuklu mirasını sahip çıkma anlayışında olduklarını ve devletin ilmî, kültürel geleneği yaşatma gayesini taşıdıklarını izah eder. Ayrıca Karamanlı beyler kendi çevrelerinde ilim ve fikir adamı bulundurmayı şiar ettiklerini vurgular.

Karamanoğulları Selçuklu mirasına sahip çıktığı kadar, biz maalesef ecdadımızın mirasına yeterince sahip çıkamadık. Almanya'nın meşhur Heidelberg Üniversitesi 1386 yılında, yani Tol Medrese ve Hatuniye Medrese gibi 14. yüzyılda kuruldu. Heidelberg Üniversitesi günümüze kadar bilimde ve bilhassa tıpta önemli keşiflere imza atarken, bizim Karamanlı medreseler maalesef unutulup gittiler.

Dr. Fatih Şeker

Kaynaklar:

Çiftçioğlu İ. Ermenek'te Emir Musa Bey Medresesi (Tol Medrese) ve Vakfiyesi. İlmi Araştırmalar. 2001(12):73-82.
Dilay S. Kültürel ve Tarihi Açıdan Karaman'daki Hatuniye Medresesi'nin Yeri Odaları. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi. 2012(2):1-4.
Doğan NŞ, Fataha EB. Karamanoğulları Medreselerine Tarihsel Bir Yaklaşım: Ermenek Tol, Karaman Hatuniye/Melek Hatun ve Niğde Ak Medreseleri. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları (HÜTAD). 2011;14(14):95-118.
Güven İ. Büyük Selçuklu devletinde eğitim ve öğretime genel bir bakış. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES). 1992;25(2):833-48.
https://www.karamandan.com/makale/6799484/serafettin-guc/karamanogullari-devleti-medreselerin-tarihe-attiklari-imzalar
Dr. İbrahim Hakkı AKMAN / Lârende/Karaman Kenti Osmanlı Klasik Eğitim Kurumları (1600-1839)