Valiler neden devir teslim yapmaz?

Karaman Valisi Mehmet Alparslan Işık'ı uğurladık. Yeni valimiz Tuncay Akkoyun da makama oturdu. Bildim bileli cereyan eden hadise bu kez de aynen geçekleşti; herhangi bir devir teslim töreni yapılmadı.

Bir hafta evvel yayınladığım "Güle Güle Vali Baba..." başlıklı makalemde Vali Işık'ı iyi anacağımızı yazmıştım. Hakikaten öyle biz onu iyi anacağız ama O'nun aklında olumsuz kişilerin olduğunu veda açıklamasından okuduk. Konuşmasında; "Bu şarkı burada bitmez", "Kamu malını peşkeş çektirmedim", "İftira attılar" gibi çarpıcı sözler sarfeden Işık "Gerçek yüzü sonradan ortaya çıkan bir avuç kişi dışında Karaman halkının da Yunus’la aynı meziyete sahip olduğu tartışmasızdır." gibi ifadeler kullandı. Kimi ya da kimleri kastetti bilinmez ama biz onu hakkaniyetli, onurlu ve samimi bir kişilik olarak anacağız.

Geçen hafta bir basın toplantısında gazeteci arkadaşlarla Karaman'da valilerin neden devir teslim yapmadıkları konusu açıldı. Genel itibariyle ülkede başbakanlar, bakanlar devir teslim töreni yaparken valiler bu törenden kaçınıyorlar. Belediye Başkanları mesela, Karaman'da tüm belediye başkanları devir teslim töreni ile makama oturdular.

Valilerin belediye başkanları gibi devir teslim yapmamalarının nedenleri ile ilgili enteresan fikirler söylendi. Bir arkadaşımız "valiler halef selef olmaz o yüzden" dedi. Bir diğeri "Gelen vali gidenin kaldığı lojmanda kalacağı için lojmanın boşaltılması lazım o yüzden" dedi. Bir başka kişi de "Valiler Ankara'dan makam arabasıyla gelir. Önce getirip sonra götürse iki kez Ankara'ya gidilmesi lazım o yüzden önce götürüyor gelirken de yeni valiyi getiriyor" dedi. Yakıt masrafının artık herkesin canını yakar olduğunu düşünürsek bu seçenek mantıklı olabilir ama devlet bürokrasisisnde bu tasarrufu düşünen olacağını hiç sanmam. Üstelik yakıt ucuzken de valiler devirteslim yapmıyordu.

Valilerle ilgili şu kanaat yaygın; inisiyatif kullanmazlar, çok öne çımazlar, çok da arkada kalmazlar. Şehirlerin kaderini etkileyecek işlerle pek uğraşmazlar bunun yerine şehirde sorun çıkmaması için çaba sarfederler.

Yerel yönetimlerle ilgili tartışılan bir diğer konu da yetki ve demokrasi meselesi. Şöyle ki; Belediye başkanları demokrasinin gereği seçimle gelirken, atanmış olmasına rağmen valiler başkanların üstünde bir protokol sırasına sahip. Bir de İl genel meclisi başkanları var. Yani ülkede başkanlık sistemnine geçildi ama yerelde hala üç başlılık hakim. Bu durum da bazı hizmetlerin aksamasına neden olduğunu düşünüyorum. Valilerin yetkileri var ama bütçeleri yok, il genel meclisinin bütçesi var ama yetkisi yok, belediye başkanları zaten ayrı bir yapıda çalışıyor.

Ülkemizde merkezi idarenin yerel temsilcileri sayılan vali ve kaymakamların üstlendikleri görev ve sorumluluklarının tartışılması gerektiği kanaatindeyim. Küçük Anadolu şehirlerinde hâlâ valilik ve kaymakamlık makamlarının gerekliliği kabul edilse de büyük şehirlerde özellikle vatandaşın oyu ile seçilmiş Belediye Başkanlarının daha muteber olduğu muhakkak.

Belki tersi olsa daha mantıklı olabilir. Yani valiler seçimle, belediye başkanları atamayla gelse. Sonuçta belediye başkanı daha bir meslek gibi... Ama valilik daha yönetim vasfı gerektirir sanki... Yanlış hatırlamıyorsam birkaç yıl evvel Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan da buna benzer bir fikir ortaya atmıştı. Belediye başkanlarının atamayla göreve gelmesi konusunda çalışma yaptıklarını söylemişti. Tabi bu dünyaya pandemi çarpmadan önceydi. Bazı avrupa ülkelerinde bu yöntem uygulanıyor.

Sesli düşündüm, siz ne dersiniz?

Adem Kocatürk