Karaman Araştırmaları

EDİTÖRLER

Prof. Dr. Hüseyin MUŞMAL

Dr. Öğr. Üyesi Erol YÜKSEL

Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Ali KAPAR

Editör Yardımcıları

Arş. Gör. Emre KOÇ

Arş. Gör. İsmail AKKAŞ

4 ■ KARAMAN ARAŞTIRMALARI - II

Hakem Kurulu

Prof. Dr. Ahmet AY

Prof. Dr. Ali TEMİZEL

Prof. Dr. Ayla EFE

Prof. Dr. Bayram DALKILIÇ Prof. Dr. Birol MERCAN

Prof. Dr. Bünyamin AYHAN

Prof. Dr. Gülay MİRZAOĞLU

Prof. Dr. Hacı KURT

Prof. Dr. Mehmet AKGÜL

Prof. Dr. Orhan YAVUZ

Prof. Dr. Osman ÇEVİK Prof. Dr. Selçuk PEKER

Doç. Dr. Ahmet Burhan ÇAKICI

Doç. Dr. Bekir DİREKÇİ

Doç. Dr. Bülent DARICI

Doç. Dr. Erkan AKGÖZ

Doç. Dr. Hilmi Rafet YÜNCÜ

Doç. Dr. İbrahim KUNT

Doç. Dr. İdris Nebi UYSAL

Doç. Dr. Mehmet YASTI Doç. Dr. Murat BAY

Doç. Dr. Mustafa DİĞLER

Doç. Dr. Rabia ÖZPEYNİRCİ Doç. Dr. Sefa USTA

Dr. Öğr. Üyesi Ahmet Hakan YILMAZ

Dr. Öğr. Üyesi Ali BAYER

Dr. Öğr. Üyesi Aziz AYVA

Dr. Öğr. Üyesi Onur AYKAÇ

Dr. Öğr. Üyesi Sibel ÖNÇEL

Dr. Öğr. Üyesi Vesile ALBAYRAK SAK

Dr. Öğr. Üyesi Ziyaeddin KIRBOĞA

Öğr. Gör. Dr. Ahmet AYTAÇ

Öğr. Gör. Dr. Osman GÜLDEMİR Dr. Hüseyin AKSOY

TAKDİM

Sosyal ve beşerî tarihi Prehistorik Çağlara kadar uzanan Karaman, ilk çağlardan Karamanoğulları Beyliğine başkentlik yaptığı dönemden günümüze kadar önemli medeniyetlere ev sahipliği yapmış ve bu medeniyetlerin maddi manevi kültür izlerini taşıyan bir destinasyon noktası olmuştur. Gerek kültürel geçmişi gerekse doğal özellikleriyle ülkemizin istisnaî yerleşim yerlerinden birisi olan Karaman, adeta bir şehir müzesi niteliğini taşımaktadır.

İlimizin taşıdığı bu kültürel zenginlik, gelecek nesillere aktarılmadığı takdirde tarihin tozlu sayfalarında kaybolup gidecektir. Bu nedenle elinizdeki bu çalışma tarihî değerlerini göz ardı etmeyen ve yeniliğe açık olan Karaman’ın zenginliklerinin kalıcılığının sağlanması açısından önemli bir husus olarak karşımıza çıkmaktadır. Bizler de geçmişte olduğu gibi şimdi de şehirleri güçlü kılan etkenlerin başında o şehrin sosyal ve kültürel birikimi olduğuna inanan bir valilik anlayışı ile çalışmaktayız. Arkeoloji, sanat tarihi, tarih, coğrafya, dil ve edebiyat, eğitim, gastronomi, turizm, güzel sanatlar, iktisat, işletme, ilahiyat, kamu yönetimi, siyaset bilimi, turizm, iletişim gibi alanların tanıtımı ile ülkemizde özel bir yere sahip ilimizin birikimine katkı sunmayı hedefleyen “Karaman Araştırmaları” isimli bu eserler, ilerde yapılacak yeni bilimsel çalışmalara ışık tutacaktır.

Karaman Araştırmaları kitabının oluşmasında önemli yer tutan, “Sosyal ve Beşerî Bilimler” temalı Karaman Sempozyumunda; bölgenin potansiyeli ve ihtiyaçları üzerine pek çok konu ele alınmıştır. Bölge tarihinden coğrafyasına, ekonomik faaliyetlerden turizme kadar geniş bir yelpazede 150’yi aşkın bildiri ve bunlardan doğan makaleler, Karaman için faydalı bir bilimsel toplantının en güzel meyvelerini oluşturmuştur.

Valiliğimiz işbirliği ve Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi tarafından düzenlenen bu sempozyumun ilimiz tarihi ve kültürel mirası ile Karaman ekonomisine büyük katkı sağladığı, Karaman’ın her alanda yürüttüğü çalışmalara yeni bir ivme kazandırdığı çok açıktır. İlimizin tanıtımında, tarihî ve kültürel birikiminin ortaya çıkarılmasında ve bu güzide eserin hazırlanmasında büyük emeği geçen başta Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Rektörüne, Karaman Belediyesine, editörlere, editör yardımcılarına ve makaleleriyle bu çalışmaya katkıda bulunan değerli araştırmacılara ve bilim insanlarına özellikle teşekkürlerimi sunarım.

Karaman ili ve yakın çevresi, yüzyıllar boyunca pek çok farklı medeniyetin durağı olmuş ve bu medeniyetlerin hususiyetlerini bünyesine katarak bugüne kadar varlığını sürdürmüştür. Verimli bir ovada bulunması, İç Anadolu’yu Akdeniz coğrafyasına bağlayan yol güzergâhında, Toroslar üzerinden en kolay geçişi sağlaması Karaman’ı eski devrilerden itibaren önemli bir yerleşim merkezi hâline getirmiştir. Nitekim şehrin tarihi üzerine yapılan araştırma ve kazılar neticesinde Karaman’ın, M.Ö. 6.000 yıllarına kadar inen bir yerleşim tarihine sahip olduğu tespit edilmiştir. Karaman ve çevresiyle özdeşleşen Karamanoğulları Beyliği’nin merkezi olma özelliğini kazanan Larende, giderek gelişmiş ve zamanla önemli bir kültür ve bilim merkezi olmuştur. XVI. Yüzyılın ortalarından itibaren başlayan Osmanlı ve Karamanoğlu Beyliği rekabetinin bir sonucu olarak Fatih Sultan Mehmed döneminde Osmanlıların Karaman bölgesine harekâtları yoğunlaşmış ve II. Bayezid devrinde şehrin Osmanlı toprağı olma süreci tamamlanmıştır.

Kısaca üzerinde durulduğu üzere, Karaman ili ve çevresi tarihte büyük olaylara şahit olmuştur. Şehir bu süreçte yaşamış olduğu tüm olumsuzluklara rağmen varlığını sürdürerek geleceğe emin adımlarla ilerlemiştir. Bu güzide şehrin geçmişi kadar büyük bir geleceğe sahip olması için çalışmak hepimizin üzerinde birer vazife olarak belirmektedir. Nitekim bizler, bir bütün halinde birleşerek bölgemize ve ülkemize hizmet için varız. İlimizin bütün değerleri, kurum ve kuruluşları ile Karaman’ın, bölgemizin ve ülkemizin gelişimi için canla başla çalışmaya özen göstermeliyiz.

Üniversitemiz önderliğinde 20-22 Haziran 2019 tarihlerinde Karaman Sempozyumu “Sosyal ve Beşerî Bilimler” adıyla bilimsel bir faaliyet gerçekleştirilmiştir. Bu faaliyetlerin nihayetinde “Karaman Araştırmaları

I-II” adıyla bir eser hazırlanmış ve bu önemli eser üniversitemiz tarafından bilim dünyasına kazandırılmıştır. Söz konusu eserde, Karaman’la alakalı olmak üzere Arkeoloji, Sanat Tarihi, Tarih, Dil ve Edebiyat, Gastronomi, Güzel Sanatlar ve İletişim, İlahiyat, Felsefe, Sosyoloji, İktisat, İşletme, Kamu Yönetimi, Siyaset Bilimi, Uluslararası İlişkiler gibi farklı disiplinlerden, alanında uzman akademisyen ve araştırmacılar tarafından hazırlanmış pek çok çalışma yer almaktadır.

Bu vesileyle desteklerini esirgemeyen Karaman Valimiz Sayın Fahri Meral’e, Karaman Milletvekillerimize ve Karaman Belediye Başkanımıza şükranlarımı sunuyorum. Aynı zamanda “Karaman Araştırmaları III” isimli bu esere çalışmaları ile katkı sağlayan bütün yazarlara, kitabın editörlüğünü üstlenen üniversitemiz Edebiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Hüseyin Muşmal, Sosyal Bilimler Meslek Yüksek Okulu Müdürü Dr. Öğr. Üyesi Erol Yüksel, Karamanoğulları Kültür ve Medeniyeti Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Ali Kapar’a ayrıca teşekkür ediyorum.

“Karaman Araştırmaları I-II” isimli bu kıymetli eserin ilim camiasına hayırlı uğurlu olması dileğiyle...

İnsanın içerisinde yaşadığı şehri ve çevresini merak etmesi sadece günümüze ait bir olgu değildir. Geçmişten bu yana insanlar yaşamış oldukları veya seyahat ettikleri şehirleri tanıma ve buraya ait kültürün bir unsuru olmaya gayret göstermişlerdir. Bu gayret neticesinde ortaya çıkan şehir tarihleri modern araştırmalarla farklı bir hüviyet kazanmıştır. Şehir araştırmalarının geçmişte yapılan örneklerine bakıldığında daha çok siyasî, coğrafî, askerî ve biyografik unsurlara ağırlık verilmişken, modern çalışmalarla birlikte şehirlerin tüm yönleri daha ayrıntılı bir şekilde ele alınmaya başlanmıştır.

Şehirlerin tarihi, milletlerin tarihleri ile orantılı olarak gelişir. Bilindiği gibi şehirlerin tarihleri yazılır iken milletlerin tarihinin de önemli bir parçası yazılmış olur. Coğrafyanın, dolayısıyla şehrin insan üzerinde her ne kadar etkisi varsa da, şehri oluşturan, düzenleyen ve kültürünü harmanlayan ana dinamik insandır. Bu çalışmalar sonucunda hem geçmiş şehir yapısı incelenir hem de güncel ve gelecek şehir planlamalarında buna göre hareket edilir.

Şehre ait araştırmalar konusunda Dünya’da bazı ülkelerde ciddi çalışmalar yapılmış ve bu konuda somut ilerlemeler kaydedilmişken, Türkiye’de ise şehir araştırmaları henüz yeterli düzeye ulaştırılamamıştır. Bununla birlikte Dünya’da ve ülkemizde şehir çalışmalarının önemi her geçen gün daha iyi anlaşılmakta, buna bağlı olarak da birçok yeni çalışma yapılmaktadır. Şüphesiz bu çalışmalar şehir ve bölgelerin tarihî, coğrafî, demografik, fizikî ve iktisadî yönlerinin ortaya çıkarılmasında büyük önem arz etmektedir.

Karaman kentinin ilk kuruluş tarihi kesin olarak bilinmemekle beraber günümüzde yapılan arkeolojik kazılar neticesinde, önemli bir yerleşim bölgesi, ticaret ve kültür merkezi olduğuna dair bilgiler elimizde mevcuttur. Karaman’ın tarihini Paleolitik ve Neolitik dönemlere kadar götürmek mümkündür. Eskiçağlardan itibaren sürekli bir yerleşim yeri olma hüviyetini koruyan Karaman; Hitit, Frig, Lidya, Pers, Helen, Roma ve nihayet Bizans hâkimiyetleri dönemini yaşadıktan sonra, XIII. yüzyılın ilk yarısından itibaren yoğun bir şekilde Türkmen göçüne ve yerleşimine sahne olmuştur. Bölgeye yerleşen Türk boyları, ileride Anadolu Türklüğünün umudu haline gelecek olan Karamanoğulları Beyliği’ni teşkil ettirmiştir. Karaman Şehri bu devletin tarihinde önemli bir yer etmiş ve bundan sonraki dönemlerde önemini artırarak devam ettirmiştir.

Karamanoğulları-Osmanlı mücadelesi uzun soluklu olmuş ve bu mücadeleyi Osmanlı Devleti kazanmıştır. Osmanlı hâkimiyetine girmesiyle birlikte eski önemini yitirmiş olsa da Karaman, önemli bir yerleşim yeri olma özelliğini hep korumuştur. Cumhuriyetin ilanından sonra yapılan idari düzenlemeler neticesinde Karaman ilk başlarda ilçe statüsünde Konya iline bağlanmış, 1989 yılında ise şehre il statüsü verilmiştir. Karaman ili ile ilgili bugüne kadar farklı alanlarda çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Söz konusu çalışmalar Karaman ile ilgili araştırmalara önemli oranda katkılar sağlamıştır.

Elinizdeki bu çalışma ise, farklı disiplinlerden alanında uzman akademisyen ve araştırmacılar tarafından geniş katılımlı ve uzun bir hazırlık döneminden sonra ortaya çıkarılmış en kapsamlı eser olma özelliğini taşımaktadır. Yukarıda ifade edildiği gibi bu çalışma Karaman ile ilgili bilgi sahibi, araştırmacı, sahasında uzman akademisyen ve yazarlarımız tarafından uzun süren gayretler neticesinde hazırlandı. Karaman Araştırmaları I ve Karaman Araştırmaları II başlığı altında hazırladığımız bu eserler, iki ayrı kitaptan ve toplamda 120 makaleden oluşmaktadır. Birinci kitap; Arkeoloji, Sanat Tarihi ve Tarih alanlarında üç ana bölümden oluşmakta, kitapta Arkeoloji alanından 4 Sanat Tarihi alanından 8 ve Tarihin tüm dönemlerinden 37 olmak üzere, toplam 49 makale bulunmaktadır. İkinci kitapta ise Coğrafya, Dil ve Edebiyat, Gastronomi, Güzel Sanatlar, İletişim, İlahiyat, Felsefe, Sosyoloji, İktisat, İşletme, Kamu Yönetimi, Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler alanları altında toplam 71 makale yer almaktadır.

Karaman Araştırmaları I-II isimli bu eserler hazırlanırken öncelikle Karaman Sempozyumu “Sosyal ve Beşerî Bilimler” başlıklı bir sempozyum tertip edilmiş ve bu sempozyumda çeşitli disiplinlerden çok sayıda araştırmacı tarafından bildiriler sunulmuştur. Sempozyumda sunulan bildiriler, yazarları tarafından geliştirilerek tam metin haline getirilmiş ve editör kuruluna teslim edilmiştir. Editör kontrolünden geçirilen çalışmalar, alanla ilgili üç ayrı hakeme gönderilmek suretiyle raporlanmıştır. Bu süreçte olumlu hakem raporu alamayan metinler kabul edilmemiş, düzeltme önerileri alanlar ise yazarlara gönderilmek suretiyle metinle-

■ KARAMAN ARAŞTIRMALARI -

rin hakem raporları doğrultusunda düzeltilmeleri sağlanmıştır. Bütün bu aşamaların sonunda tamamlanmış olan çalışmalar editörler tarafından alanlarına göre tasnif edilerek iki ayrı kitap halinde yayına hazırlanmıştır.

Eserlerin yayına hazırlanması aşamasında yazarlardan gönderilen makalelerin içeriklerine müdahale edilmemiş, çalışmalar sadece kitap formatına göre biçimsel düzenlemelere tabi tutulmuştur. Ayrıca farklı disiplinlerde kullanılan atıf sistemleri, yine o disiplin açısından kullanış faydası düşünülerek yazarın göndermiş olduğu yazım metodu, grafik, fotoğraf ve görseller korunmuş, içerik düzenine göre aynen bırakılmıştır.

Eserde yer alan çalışmaların sıralanması ise alfabetik olarak hem alanları hem de yazarların soyadı esas alınarak dizilmiştir. Sempozyum ve kitap hazırlama fikrinin ortaya çıktığı ilk günden itibaren onaylarını ve desteklerini esirgemeyen, çalışmaları başından sonuna kadar bizzat takip eden Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Rektörü Sayın Prof. Dr. Mehmet Akgül başta olmak üzere, üniversitemizin tüm akademik ve idarî personeline teşekkür ederiz. Ayrıca gerek sempozyum gerekse kitap hazırlama sürecinde maddi ve manevi desteklerini esirgemeyen ve çalışmamıza yazıları ile katkıda bulunan bilim insanlarına ne kadar teşekkür etsek azdır. Karaman Araştırmaları I ve Karaman Araştırmaları II isimli bu eserlerin ülkemizin ilim yolunda ilerleyişine katkıda bulunması temennisi ile...