Karaman Akçaşehir Beldesi

Akçaşehir Karaman iline bağlı bir kasabadır. Halk arasında eski isimleri olan Adışar veya Akçaşar olarak da anılır. Karaman'ın kuzeydoğusunda bulunur ve il merkezine 45 km uzaklıktadır. Güneydoğusundaki Ayrancı ilçesine 20, kuzeyindeki Karapınar ilçesine 38, doğusundaki Ereğli ilçesine 53 km uzaklıkta bulunur. Söz konusu il ve ilçelere asfaltlanmış kara yolları aracılığı ile ulaşım yapılabilmektedir.

Akçaşehir Beldesi

Akçaşehir Karaman iline bağlı bir kasabadır. Halk arasında eski isimleri olan Adışar veya Akçaşar olarak da anılır. Karaman'ın kuzeydoğusunda bulunur ve il merkezine 45 km uzaklıktadır. Güneydoğusundaki Ayrancı ilçesine 20, kuzeyindeki Karapınar ilçesine 38, doğusundaki Ereğli ilçesine 53 km uzaklıkta bulunur.

Akçaşehir Beldesi

Söz konusu il ve ilçelere asfaltlanmış kara yolları aracılığı ile ulaşım yapılabilmektedir. Karapınar; Çiğil ve Yenikuyu köyleri ile Samık Yaylası ve Akyayla, Ayrancı; Kavuklar, Ambar, Kaleköy, Karaağaç köyleri, Burunoba, Çoğlu, Beydili, Ekinözü ve Sudurağı ile çevrilidir. Karaman merkezin iki kasabasından birisidir. Kasabamız 4 mahalleden oluşmaktadır. Bunlar Gazi, Hürriyet, Atatürk ve Fatih Mahalleleridir.

Akçaşehir Beldesi

Oldukça eski bir yerleşime sahiptir. Buradaki kalıntılardan Hititler, Romalılar, Bizanslıların etkin yaşadığını söyleyebiliriz. Akçaşehir’in Türk tarihi, Selçukluların Anadolu’ya gelişi ile başlar. Arkasından Karamanoğulları ve Osmanlılarla devam eder. Akçaşehir ovada olması nedeniyle zaman zaman harabe haline gelmiş, halk güvenlik nedeniyle buraları terk etmiş sonradan bir kısmı geri gelmiştir. Türk tarihi boyunca Akçaşehir’e çeşitli boylar ve aşiretler yerleşmiştir.

Akçaşehir Beldesi

Kasaba 1990'lı yılların başından itibaren çevre il ve ilçelere ve aynı zamanda İstanbul'a önemli miktarda göç vermiştir. İdari yönden Karaman merkez ilçesine bağlıdır. Akçaşehir Karaman ovası üzerinde kuruludur. Güneyinde ve güneydoğusunda Çakır Dağları ve Toros Dağlarının diğer uzantıları, batısında eski bir volkanik dağ olan Karadağ, kuzeyinde ve doğusunda kurak ve kumul düzlükler bulunur. Çakır Dağları en yüksek noktasında 1387 metre yükseltiye sahiptir.

Akçaşehir Beldesi

Akçaşehir (Ağdışar-Ağcaşar) anlamına gelince; Türklerde dört renk dört yönün simgesidir. Gök, kızıl, ak, ve kara renklerinin her biri bir yönü temsil eder. Bunlardan Ak batının simgesidir. Eskiden beri ak yerine ağ söylemi kullanılmaktadır. “Şar” kelimesi ise kasaba anlamına gelmektedir. Bunlara dayanarak Ağcakasaba anlamını çıkarabiliriz. Yine kasabanın kurulu olduğu yerin hemen üstünde beyaz kilden oluşma bir tepe, höyük bulunmaktadır. Adını buradan da almış olabilir.

Akçaşehir Beldesi

Akçaşehir Kasabası çevresinde yapılan araştırmalarda ilk yerleşme izlerinin M. Ö. 3000 yıllarında, Bronz çağında başladığı tespit edilmiştir. Bu devirde başlayan yaşamın merkezleri zaman zaman değilse de Akçaşehir'de yaşam 5000 yıldır kesintisiz devam etmektedir.

Akçaşehir Beldesi

Çevrede yer alan belli başlı eski yerleşme alanları; Akçaşehir Höyüğü, Köy Dağı, Değirmenlik Mevkii, Sikkeli Tepesi ve Eski Köy ören yerleridir, Bunlardan en eski yerleşme yeri Akçaşehir Höyüğüdür. Çok eskiden beri yerleşim yeri olduğunu O dönemlere ait mezarların bulunması, bu mezarlarda eski çağlara ait önemli şahıslar için Gözyaşı şişelerinin konulması, tahıl küpleri ve şarap küplerinin bulunması ve şişelerin olmasından anlıyoruz.

Akçaşehir Beldesi

Yine Akçaşehir Camii son cemaat duvarındaki eski Yunanca yazının bulunması, o döneme ait yerleşme yeri olduğuna dair tarihi bir vesikadır. Roma ve Bizans dönemlerine ait yazılı, resimli ve haç işaretli soku taşlarının olması, bu ören yerlerindeki eski temeller bize Akçaşehir'e Türklerin gelip yerleşmesine kadar geçen sürede devamlı olarak yerleşim sahası olduğunu gösterir.

Akçaşehir Beldesi

Anadolu'nun Selçuklu Türkleri tarafından fethi (1071 Malazgirt Zaferi) ile birlikte Türklerin Salur ya da Avşar soyundan olan atalarımız Akcaşar'a gelip yurt tutmuşlardır. Atalarımız Turgut veya Bayburd Bey Obalarından birisine güçlü bir olasılıkla da Bayburd Bey Obasına mensupturlar. Ayrıca diğer bir görüşe göre de Akçaşar'lıların atalarının Bayat Türk Boyu olabileceği de bir görüş olarak söylenmektedir.

Akçaşehir Beldesi

Aksaray'dan, Afyonkarahisar'a, Ankara'dan Konya'nın güneyindeki Toroslar'a kadar uzanan geniş bir ovaya yayılan Eskiil, Bayburd ve Turgut obalarına, sonradan At çekenler (Esbkeşan) denilmiştir. Ancak 1500’lü yıllardaki tahrirlerde Akçaşehir’in Eskiil’e bağlı olduğu görülmektedir. Hüseyniklioğlu’nun doktora tezinde durumu daha net görmekteyiz. Bu tarihlerde yörede Atçekenler, Kuştimurlar, Çepniler, Firuzlar, Yüzdeciler ve müstakil cemaatleri görmekteyiz. Burası o tarihlerde bir Atçeken yurdudur.

Akçaşehir Beldesi

İlk Atçeken bölgesi olduğu söylenen Eskiil kazası, bugünkü Aksaray ilinin batısını, Konya’nın Karapınar ilçesinin tamamını ve merkez ilçenin bazı kısımlarını içine alan bir mekânı kapsamaktadır. 15. ve 16. asırlarda; bugünkü Cihanbeyli, Karapınar ve Aksaray arasındaki araziyi kapsayan Eskiil, Koçhisar Gölü’nün güney ucuna çok yakın bir köy olarak hala varlığını sürdürmektedir.

Akçaşehir Beldesi

Ağcaşar dolaylarına daha sonra da başka Türk boylan gelip yerleşmişlerdir. Tarsus'tan itibaren Bulgar dağları yöresine yerleşen, Salur ve Bayındır boyundan gelen Ulaş oymaklarının Mercanlı obaları, Kral Muratlı obaları, Ağcaşar dolaylarında Kalburcu, Emircek (Emir Ali), Karaağaç ve Koçak Kuyusu semtlerine bölüm bölüm yerleşmişlerdir. Buralara ayrıca, Peçenekler'den gelip yerleşenler de olmuştur.

Akçaşehir Beldesi

Osmanlı Devleti döneminde Sultan I Selim (Yavuz) zamanında Tutulan bir Atçeken defterine göre Ağcaşar'ın Bostanlı yöresindeki Bereket mezrasıyla, Mazı Höyüğü denilen Arazilere Peçenek topluluğunun oturduğu yazılmaktadır. Vergi defterine göre, burada 34 kişinin vergi yükümlüsü olduğu yazılıdır.

Akçaşehir Beldesi

Osmanlı Döneminde 20 yüzyıla kadar Anadolu kasabaları kadılıklara yönetildiği için, bu yörelerde Turgut kazası, Eskil (Eski il) kazası adlan verilmiştir. Cihannuma'nın 615. Sayfasında Konya ilçeleri sayılırken burası da “Eski il ma Akçaşehir” diye adlandırılmıştır

Akçaşehir Beldesi

Yöreye yukarıda değinildiği gibi zaman zaman değişik boy ve aşiretten yerleşmeler olmuştur. Ancak tespitlerimize göre ana boy Atçekenlerdir. Tahsin Ünal’ın anlatımına göre; köyün çoğunluğu dağılmış ve harap kalmış, ancak gitmeyenler de olmuştur. Kalanlardan bir tanesi de Ahmet Ağa isminde bir şahıs imiş. Varlıklı olduğu için köyden hicret etmemiştir. İki üç yıl sonra dağılanlar tekrar köye dönüp yurt tutmuşlar.

Akçaşehir Beldesi

Bunların yanında; Emirgazi den Emirgazililer, Adana Karataş’tan Hasan Önerler, Hotamış’tan Memişler, Karapınar’dan Yavuzlar, Eskiil'den Hacı Abbaslar, Ereğli Çayan'dan Solaklar ve hatırlayamadığım pek çok sülale köye yerleşmişler. Köyümüz eskiden Eskile bağlı ve esas adı da ESBİ-KEŞAN (atçeken) diye bilinmekte ve bunlar tapu kayıtlarında da varmış.

Akçaşehir Beldesi

Bu gelip yerleşenler ayrı ayrı oba tutmuşlar. Yaz günlerinde herkes kendi yaylasına çıkar koyunlarını otlatır, ekin işleri ile uğraşır, yaz boyunca katığım aldıktan sonra tekrar köye dönerler ve kışı köyde geçirirlerdi.

Akçaşehir Beldesi

Eskiden oba ve yaylalarımız şu isimlerle anılırlardı. Memişler Yaylası. Hacılar Yaylası, Kazıkgeçmez Yaylası, Kazancı Yaylası, İmamlar, Ören Yaylası, Hasanlar Yaylası, Samaylı Yaylası, Kamışağıl Yaylası, Kaşoba Yaylası, Ürküt Yaylası, Mandala Yaylası, Dağ Obası, Cumhuriyet, Yediler obası, Karabörk obası gibi yaylalarmış.

Akçaşehir Beldesi

Eskiden Ağçaşar ovasına Bulgar dağlarından çok su inermiş ve gelen bol sular soğlalar ve göller oluştururmuş. Yaz aylarında, Bulgar dağlarından gelen sudan çevredeki tüm köylülerin yararlanabilmesi için padişah fermanıyla her köye belli oranda pay ayrılmıştır. Kışın fazla suyun zahmetini çeken Ağçaşar'lılar yazın bu sudan fazlaca yararlanamazlarmış.

Akçaşehir Beldesi

1952 yılında yapılan Ayrancı Barajı ile bu sular tutulmuş ve Akçaşehir'e ancak %15'i sulama suyu olarak verilmektedir. Daha önce tümünden faydalanılan bu suyun çevredeki köylere dağıtımı yapılmaktadır.

Akçaşehir Beldesi

Kavuklar Köyündeki eski mezarlara ve mezar taşlarına bakıldığı zaman buralarda önemli şahsiyetlerin yaşadığı ve Yunus Emre’nin mülküne çok yakın olduğu görülür. Yirce (Bayramali) Samık Yaylası sınırları içerisinde bulunmakta ve bu adla anılmaktadır.

Akçaşehir Beldesi

İklimi kışları soğuk, yazları sıcak ve kurak, tipik karasal iklim özellikleri gösterir. Kış aylarında sıcaklık -15 °C’ye kadar düşerken, yaz aylarında 35 °C'ya kadar yükselir. Yağış genellikle kış aylarında kar, sonbahar ve ilkbahar aylarında yağmur olarak görülür. Yıllık yağış miktarı 300 mm civarındadır.

Akçaşehir Beldesi

Bitki örtüsü karasal iklim koşullarına uygun bozkır bitkileridir. Güneyindeki Çakır dağlarında menengiç çalıları ve meşe ağaçları da görülür. Eskiden orman olduğu anlaşılan bu alan kuraklık ve tahribat sonucu orman vasfını yitirmiştir. 2001 yılında başlanan çalışmalar ile Çakır Dağları'na tekrar orman vasfı kazandırılması hedeflenmektedir.

Akçaşehir Beldesi

Akçaşehir bölgesinde yapılan kazılara ve bulunan tarihi eserlere dayanılarak bölgenin M.Ö. 3000 yıllarından itibaren yerleşim alanı olarak kullanıldığı düşünülmektedir. Kasabanın batı girişindeki dağlarda bulunan Akçaşehir höyüğünde bulunan mezarlar ve gözyaşı şişeleri, tahıl ve şarap küpleri bölgenin çok eski devirlerden beri yerleşim alanı olduğunu göstermektedir.

Akçaşehir Beldesi

Kasabadaki en önemli tarihi eser Akçaşehir merkez camisidir. Kitabesi olmaması nedeni ile yapım tarihi kesin olarak bilinmese de Selçuklular zamanında inşa edildiği düşünülmektedir. Aynı zamanda caminin çeşitli yerlerinde Yunan alfabesiyle yazılmış Türkçe yazılara da rastlanmıştır.

Akçaşehir Beldesi

Köyün güney batısında olan ve köye yedi kilometre uzaklıkta bulunan Derviş -Ahmet ziyaretgâhı vardır. Tekkenin temelleri ve gömütleri belli olup, burada birkaç tane meşe ağacı, bir su kuyusu ve kuyunun biraz aşağısında bir de sızak vardır.

Akçaşehir Beldesi

Kurak yıllarda, köylüler topluca bu ziyaretgâha çıkarak, burada yatan evliyanın yüzü suyu hürmetine yağmur yağdırmasını Allah'tan dilerlerdi. Yine köyün, dört kilometre güneyindeki Pelitli yöresinde bir başka ziyaretgâh bulunmaktadır. Bunlardan başka, köye yakın yerdeki Pelitli yöresinde de bir ziyaretgâh vardır. Bunlardan birincisinin Mevlevi tekkesi olduğu sanılmaktadır.

Akçaşehir Beldesi

Kasabanın halkının temel geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. Yörede herhangi bir akarsu bulunmaması nedeni ile yeraltı su kaynaklarının elektrik motorları ile çıkarılması vasıtası ile sulama yapılır. Aynı zamanda Ayrancı Barajı vasıtası ile de sulama yapılabilmektedir. Kasabadaki tarım arazilerinin yaklaşık üçte birinde sulu tarım yapılmaktadır.

Akçaşehir Beldesi

Son yıllarda yeraltı su kaynaklarında, verimsiz ve bilinçsiz sulama nedeni ile önemli azalmalar gözlenmiştir. Yer altı sularındaki azalmalar, gelişmiş sulama altyapılarının bulunmaması, tarım alanlarının küçük ve parçalı olması, büyük ölçekte ziraat tesislerinin bulunmaması, geleneksel tarım ürünlerinin dışında üretim yapılmaması kasaba tarımındaki en önemli sorunlardır.

Akçaşehir Beldesi

Genellikle buğday başta olmak üzere tahıl, baklagiller, şeker pancarı ve meyve tarımı yapılır. Ayrıca kasaba çevresinde, doğal olarak yetişen ve son derece değerli bir yabani mantar türü olan dolaman mantarı bahar aylarında yöre halkı tarafından toplanmakta ve pazarlanmaktadır.

Akçaşehir Beldesi

Kasaba elma yetiştiriciliğine önemli bir yere sahiptir. Karaman ili içerisinde ve Türkiye genelinde en kaliteli elma yetiştirilen alanlardandır. Yaklaşık 50.000 civarında elma ağacı olduğu tahmin edilmektedir. İklim koşullarına bağlı olarak yıllık 25.000 ton civarında elma hasadı yapılır.

Akçaşehir Beldesi

Kasabada küçük çaplarda küçükbaş ve büyükbaş hayvan yetiştiriciliği de yapılmaktadır. Çakır Dağları ve çevresindeki meralar hayvan yetiştiriciliğine olanak sağlamış ve hayvancılık açısından hayati öneme sahiptir. Buralarda hala yayla yaşamı devam etmekte ve hayvancılık yapılmaktadır.

Akçaşehir Beldesi

Kasabada ayrıca belediye tarafından işletilen bir un fabrikası, kasaba halkı tarafından oluşturulan bir kooperatif tarafından işletilen bir soğuk hava meyve depolama tesisi faaliyet göstermektedir. Kasabanın kuzeydoğusunda önemli miktarlarda linyit kömürü rezervlerine rastlanmış fakat henüz işletmeye açılmamıştır.